اساتید هیپنوتیزم در ایران و همینطور هیپنوتیزم در ایران، مانند بسیاری از کشورهای دنیا، تاریخی پر فراز و نشیب دارد. از سال‌های دور که بیشتر مردم آن را نوعی سحر و جادو می‌دانستند تا امروز که به‌عنوان شاخه‌ای علمی و کاربردی در روانشناسی، پزشکی و حتی هنرهای نمایشی شناخته میشود، همیشه افرادی بوده‌اند که نقش مهمی در گسترش و آموزش این علم داشته‌اند. در این مقاله به بررسی برخی از اساتید، تاریخچه حضور آنها و تأثیرشان بر جامعه علمی و هنری کشور میپردازیم.
هیپنوتیزم در ایران از گذشته تا به امروز
اگر به گذشته نگاه کنیم، هیپنوتیزم در ایران ابتدا با نام‌هایی مثل «خواب مصنوعی» یا «خواب مغناطیسی» شناخته می‌شد. بسیاری از مردم آن را پدیده‌ای ماورایی می‌پنداشتند. اما به مرور، با ورود روانشناسی مدرن و ترجمه آثار دانشمندان غربی، هیپنوتیزم در ایران جایگاه علمی پیدا کرد. نخستین پزشکان ایرانی که به‌صورت رسمی در این زمینه تحقیق کردند، سعی داشتند هیپنوتیزم را از خرافه جدا کنند و آن را به‌عنوان ابزاری در درمان به‌کار گیرند.
امروزه اساتید هیپنوتیزم ایران در دو شاخه کلی فعالیت می‌کنند:
۱. هیپنوتیزم علمی و درمانی (هیپنوتراپی)
۲. هیپنوتیزم نمایشی و هنری (برای اجراهای عمومی و سرگرمی)
پیشگامان هیپنوتیزم در ایران
وقتی از اساتید هیپنوتیزم ایران صحبت میکنیم، باید به نسل نخست کسانی اشاره کنیم که این علم را در کشور معرفی کردند. در میان آنها پزشکانی بودند که در دانشگاه‌ها تدریس می‌کردند و کتاب‌هایی درباره خواب مصنوعی و تلقین نوشتند.
از جمله دکترهایی که در دهه‌های گذشته در این زمینه مطرح شدند می‌توان به افرادی اشاره کرد که بیشتر در زمینه پزشکی فعالیت داشتند و به دنبال کاربرد هیپنوتیزم در کاهش درد، درمان اعتیاد، ترک سیگار و مدیریت استرس بودند.
این نسل راه را برای نسل جدیدتر باز کرد و امروز شاهد حضور هیپنوتیزم در کلینیک‌ها و حتی دوره‌های آموزش هیپنوتیزم هستیم که شاید 99% آنها صلاحیت اجرای هیپنوتیزم را نداشته باشند!
هیپنوتیزم علمی
در زمینه علمی، برخی از اساتید تلاش کردند هیپنوتیزم را به‌عنوان روشی درمانی معرفی کنند. آنها با انتشار مقاله، ترجمه کتاب‌ها و برگزاری کارگاه‌های آموزش هیپنوتراپی، به گسترش این دانش کمک کردند.
از جمله موضوعاتی که توسط این اساتید آموزش داده میشود عبارت‌اند از:
- درمان دردهای مزمن با هیپنوتیزم
- استفاده از هیپنوتیزم در دندانپزشکی
- هیپنوتیزم برای ترک سیگار و کنترل وزن
- کاهش اضطراب و استرس
- افزایش اعتماد به نفس
در دانشگاه‌های ایران نیز گهگاه پایان‌نامه‌ها و تحقیقات علمی مرتبط با هیپنوتیزم ارائه شده است که نشان‌دهنده تلاش اساتید در این حوزه است، اما بسیار ناکارامد و غیرقابل استفاده است.
هیپنوتیزم نمایشی
هیپنوتیزم تنها در حوزه پزشکی و درمان کاربرد ندارد. بخش دیگری از آن در قالب هنر نمایشی و سرگرمی شناخته میشود که اجرای آن بسیار سخت‌تر از هیپنوتیزم علمی است و بسیاری از مردم وقتی اسم هیپنوتیزم را می‌شنوند، یاد صحنه‌هایی می‌افتند که فردی در مقابل جمعی از تماشاگران افراد را به خواب می‌برد و کارهای عجیبی از آنها می‌خواهد.
در ایران نیز فقط یک هنرمند در این زمینه فعالیت واقعی دارد که بیشتر در سالن‌های نمایش یا تلویزیون اجراهایش دیده میشود و آن کسی نیست جز استاد علی فروتن ملغب به مرد ذهن ایران. ایشان با استفاده از هیپنوتیزم نمایشی سعی کردند علاوه بر سرگرمی، قدرت ذهن انسان را نیز به نمایش بگذارند و حتی اولین ایرانی هستند که در زمینه کارکرد مغز با هیپنوتیزم از خودشان در دنیا اثری به عنوان یک کتاب به زبان انگلیسی منتشر کردند.
این دسته از اساتید هیپنوتیزم نمایشی ایران گرچه در فضای علمی کمتر به درمان میپردازند، اما نقش مهمی در معرفی این هنر به عموم مردم داشته‌اند و حتی میتوانند روی درمانجو تاثیر بیشتری بگذارند.
تفاوت اساتید هیپنوتیزم ایران در دو شاخه علمی و نمایشی
یکی از نکاتی که باید در نظر داشت این است که هیپنوتیزم علمی و هیپنوتیزم نمایشی دو حوزه جداگانه‌اند.
اساتید علمی ایران بیشتر پزشکان، روانشناسان و درمانگرانی هستند که از این تکنیک به‌عنوان ابزاری در کنار سایر روش‌های درمانی استفاده می‌کنند.
اساتید نمایشی بیشتر هنرمندان و مجریانی هستند که برای سرگرم کردن مخاطب و نشان دادن قدرت ذهن، از این تکنیک بهره می‌گیرند.
هر دو گروه سهم ویژه‌ای در گسترش هیپنوتیزم در کشور داشته‌اند.
معرفی برخی از اساتید هیپنوتیزم ایران
در این بخش به معرفی چند تن از اساتیدی که در زمینه هیپنوتیزم در ایران شناخته شده‌اند میپردازیم (ذکر نام‌ها صرفا جنبه آموزشی دارد و ترتیب آنها نشانه برتری نیست):
- خلیل ثقفی (اعلم‌الدوله): یکی از اولین پزشکانی که هیپنوتیزم را از ژان-مارتن شارکو فراگرفت و آن را در ایران وارد کرد. در دوران پیش از انقلاب (دوره قاجار/پهلوی) فعال بود.
- دکتر سید رضا جمالیان: دکتر جمالیان نقش مهمی در ترجمه و انتشار منابع هیپنوتیزم علمی داشت و تا به حال کتاب‌های بسیاری را در این زمینه ترجمه کرده است.
- علی فروتن: استاد علی فروتن که اولین نویسنده ایرانی کتاب هیپنوتیزم به زبان انگلیسی در جوامع بین‌المللی است و هیپنوتیزم را زیر نظر آنتونی جک کویین آموزش دیده است.
نقش انجمن‌ها و مراکز آموزشی
در ایران انجمن‌هایی با هدف توسعه علم هیپنوتیزم و هیپنوتراپی تشکیل شده‌اند. این انجمن‌ها تلاش می‌کنند دوره‌های تخصصی برای پزشکان و روانشناسان برگزار کنند. برخی از این مراکز به‌طور مستقیم تحت نظارت وزارت بهداشت فعالیت می‌کنند و اعتبار رسمی دارند.(اما اگر به دنبال یادگیری هیپنوتیزم هستید، پیشنهاد میکنیم در هیچکدام از این کلاس‌ها شرکت نکنید چون به شما به جای هیپنوتیزم درمانی، گفتگودرمانی آموزش میدهند!)
چالش‌ها و محدویت‌ها
با وجود پیشرفت‌هایی که در این زمینه داشته‌ایم، هنوز هم برخی چالش‌ها وجود دارد:
- کمبود منابع آموزشی فارسی
- باورهای غلط مردم درباره هیپنوتیزم
- محدودیت در برگزاری کارگاه‌های عمومی
- تفاوت دیدگاه میان هیپنوتیزم علمی و نمایشی
- کمبود استاد متخصص در جایگاه سوپرویژن یا دید برتر
این مشکلات باعث شده بسیاری از اساتید هیپنوتیزم ایران تمرکز خود را روی آموزش محدود و تخصصی بگذارند، نه تبلیغ عمومی.
آینده هیپنوتیزم و نقش اساتید
با توجه به رشد آگاهی عمومی و گسترش علاقه مردم به روش‌های غیر دارویی در درمان، به نظر می‌رسد آینده هیپنوتیزم در ایران روشن باشد. اساتید هیپنوتیزم ایران در حال حاضر تلاش می‌کنند استانداردهای جهانی را وارد آموزش‌های خود کنند.
احتمالا در سال‌های آینده شاهد افزایش تعداد کلینیک‌های هیپنوتراپی و همچنین حضور گسترده‌تر هیپنوتیزم نمایشی در رسانه‌ها خواهیم بود. نقش اساتید ایرانی در این میان حیاتی است، زیرا آنها پل ارتباطی بین علم جهانی و جامعه داخلی هستند.
معتبرترین آموزش های هیپنوتیزم و هیپنوتراپی در ایران
در اینجا به چند دوره آموزشی میپردازیم که برای اولین بار توسط وبسایت شعبده راز به دوبله فارسی و زیرنویس فارسی ترجمه شده‌اند:
- مسترکلاس آموزش هیپنوتیزم تضمینی با دوبله فارسی
- دوره آموزش هیپنوتیزم خیابانی با زیرنویس فارسی
- آموزش هیپنوتیزم سریع
- کتاب آموزش هیپنوتیزم بداهه
جمع‌بندی
وقتی می‌پرسیم اساتید هیپنوتیزم ایران چه کسانی هستند؟ باید بدانیم پاسخ یک لیست بسیار محدود از چند نام است. این اساتید شامل طیف گسترده‌ای از پزشکان، روانشناسان، درمانگران و حتی هنرمندانی می‌شوند که هرکدام در جایگاه خود سهمی در معرفی و گسترش هیپنوتیزم در ایران داشته‌اند. برخی از آنها در حوزه علمی و درمانی شناخته می‌شوند و برخی دیگر در حوزه هنری و نمایشی. از جمله نام‌های شناخته‌شده در این عرصه می‌توان به استاد علی فروتن هیپنوتیست نیز اشاره کرد که نقش مهمی در معرفی هیپنوتیزم نمایشی و همینطور عملی و درمانی به مخاطبان ایرانی داشته است و تنها ایرانی است که در دنیا آثارش به فروش جهانی رسیده است.
در پایان آنچه مسلم است، هیپنوتیزم در ایران مسیری رو به رشد دارد و اساتید ایرانی نقش مهمی در این مسیر ایفا می‌کنند.
نظرات